ازدواج موقت در رفتار و گفتار صحابه و تابعین (کتاب)کتاب « ازدواج موقت در رفتار و گفتار صحابه و تابعين» اثر جناب استاد نجم الدین طبسی ، معرفى كوتاه و پژوهشى مختصر در باره مشروعيت و مستندات ازدواج موقت و دفاع از آن است. اين پژوهش در سه فصل به گزارش از آرا و اقوال تعدادى از صحابه و تابعان كه از شخصيت‌هاى بزرگ اسلامى محسوب مى‌شوند، پرداخته تا اعتبار و منزلت اين موضوع و استحكام عقايد شیعه را ثابت نمايد. ۱ - انگيزه تاليف هدف نويسنده مستند سازى ازدواج موقت و گردآورى نصوص و اخبار مربوطه از ميان آثار و منابع اهل سنت است تا به اين طريق حقانيت و اعتبار انديشه‌ها و مبانى فقهى شيعه را مبرهن سازد. ۲ - ساختار نويسنده، به جاى پژوهش در همه ابعاد ازدواج موقت، به اثبات مشروعیت آن از طريق شناسايى نام‌ها و اقوال تعدادى از صحابه و تابعین پرداخته و كتب ديگر را بى‌نياز از پرداختن به ديگر مباحث ازدواج موقت دانسته به اين جهت به تفحص در منابع حديثى، تراجم، كتب رجالى، منابع تفسيرى و فقهى اهل سنت پرداخته و ضمن گردآورى آراى كسانى كه به ازدواج موقت اعتقاد داشته و آن را مشروع و مطابق شريعت اسلامى مى‌دانسته‌اند، اشكالات و مناقشات فقهى و جدلى اهل سنت را پاسخ داده است. [۱]
ازدواج موقت در رفتار و گفتار صحابه و تابعين، نجم الدين طبسى، ج۱، ص۱۵.
۳ - معرفى محتوا در فصل اول فهرست ۱۹ تن از صحابيان بزرگ و نصوص و گزارش‌هايى در باره مشروعيت ازدواج موقت از نظر آنها معرفى گرديده است. اين شخصيت‌ها در متون اهل سنت، گواهى‌هاى مستقيمى داده‌اند مبنى بر مشروعيت و عدم نسخ ازدواج موقت. مسئله اين است كه برخى اهل سنت ادعا كرده‌اند كه ازدواج موقت در ابتدا در آيه ۲۴ سوره نسا ، مشروع بوده اما بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نسخ شده است. [۳]
ازدواج موقت در رفتار و گفتار صحابه و تابعين، نجم الدين طبسى، ج۱، ص۱۷.
نويسنده، اقوال و سيره افرادى مانند عمران بن حصين، ابو سعید خدری ، جابر بن عبد الله انصاری ، ابن مسعود، سلمه بن اكوع، علی بن ابی طالب علیه السلام ، عمرو بن حريث، معاوية بن ابى سفيان، سلمة بن امية، ربيعة بن امية، عمرو بن حوشب، ابى بن كعب، اسماء بنت ابى بكر، ام عبد الله بنت ابى خيثمة، عبد الله بن عباس، سمير، انس بن مالک و ابن عمر را شناسايى كرده و گزارش‌هاى آنها را تحليل و بررسى و تشريح كرده است. آنچه از اين اقوال وگزارش‌ها پيداست يكى تأكيد بر دلالت آيه ۲۴ سوره نساء بر متعه و ازدواج موقت و ديگرى تأكيد بر عدم نسخ اين آيه مى‌باشد. همين پژوهش در باره شخصيت‌ها و فقيهان تابعى در فصل ۲ انجام شده و افرادى مانند احمد بن حنبل، سعید بن جبیر ، طاووس يمانى، مجاهد بن جبر، حكم بن عتيبه، ابن ابى مليكه، تابعان مكه و يمن، ضمن تفسیر آيه متعه، فتوا به مشروعيت متعه داده‌اند. [۵]
ازدواج موقت در رفتار و گفتار صحابه و تابعين، نجم الدين طبسى، ج۱، ص۶۹.
در فصل سوم ۸ نكته تحقيقى راجع به متعه و صيغه موقت ارائه شده است. در نكته اول به اشكال برخى از نويسندگان اهل سنت كه ادعاى نسخ آيه متعه كرده‌اند، پاسخ داده شده و نصوص و اخبارى كه در فصل اول و دوم نقل شده به عنوان شاهد متقن عدم نسخ طرح گرديده است. در نكته بعدى ثابت شده كه ممانعت عمر از نکاح موقت يك دستور حكومتى بوده و ارتباطى به شرع و احکام شرعی نداشته است. نويسنده، پنج دليل و شاهد بر اين مطل ب از متون اهل سنت آورده است. در نكته بعدى بر حكومتى بودن دستور عمر تأكيد شده و از عبارات خود او به روشنى مشخص گرديده كه عمر، ادعاى نسخ نكرده است. در نكته بعدى اقوال و تصريحات تعدادى از فقهاى اهل سنت مانند قرطبى، ماوردى، ابن حزم، و هاشمى بغدادى بر جواز متعه و اعتراف تعدادى ديگر مبنى بر عدم اجماع در تحریم متعه نقل شده است. [۶]
ازدواج موقت در رفتار و گفتار صحابه و تابعين، نجم الدين طبسى، ج۱، ص۹۴.
نويسنده، در نكته بعدى با بررسى احاديث تحريم متعه مانند حديث ترمزى، حديث سعيد بن جبير، حديث الزهرى، حديث سبره، حديث ايساس و حديث ابى هريره، عدم وثاقت اين روايات و مشكل و اضطراب سندى و دلالى آنها را مشخص ساخته است. در آخرين مطلب، كتاب شناسى مختصرى از فهرست نام و نويسنده ۴۴ كتاب از علماى قديم و جديد در باره احکام ، مسايل، مشروعيت و جواز ازدواج موقت آمده است. [۷]
ازدواج موقت در رفتار و گفتار صحابه و تابعين، نجم الدين طبسى، ج۱، ص۹۷.
۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |